Man met een missie

Het is december 2012. Marinier Boris Vos maakt voor de kust van Somalië deel uit van een NAVO-missie tegen piraterij. Tijdens een vrij weekend gaat hij in Kenia aan land voor een safari in Tsavo National Park. ‘Daar vonden we het karkas van een gestroopte olifant’, vertelt hij. ‘Zijn slagtanden waren weggehakt, echt een vreselijk gezicht. Dat beeld liet me niet meer los. De gedachte dat iemand die olifant had gedood voor zijn ivoor vond ik zó weerzinwekkend. Ik voelde dat ik daar iets mee moest en die drang werd sterker dan vasthouden aan mijn carrière en de behoefte aan zekerheid die het Korps Mariniers me gaf. Niet lang daarna heb ik mijn baan opgezegd. Ik ben mezelf als instructeur gaan aanbieden aan organisaties die zich bezighouden met natuurbescherming en het opleiden van rangers. Ik zag hoe de wildopzichters getraind werden en merkte dat er behoefte was aan instructie van buitenaf. Omdat ik in het Korps instructeur was, zag ik voor mezelf een rol weggelegd.’

Samen met je partner Dominique Noome heb je stichting Ranger Campus en het LEAD Ranger-programma opgericht. Wat willen jullie bereiken?

‘Rangers doen gevaarlijk werk. Gemiddeld komen er wereldwijd elke week twee om het leven door geweld of ongelukken. Onze missie met Ranger Campus en het LEAD Ranger-programma is om wildopzichters goed op te leiden tot lokale leiders en instructeurs in wetshandhaving. Verder krijgen ze een training in acute medische zorg. Zo bouwen we een netwerk van lokale trainers en leiders. We hebben nu 52 instructeurs opgeleid en die hebben met hun trainingen weer honderden rangers bereikt. De eerste resultaten zijn positief: er zijn levens van rangers gered met effectieve eerste hulp.’

Je werkt nu jaren met rangers. Is er een omslag geweest in hoe je over hun manier van werken denkt?

‘Toen ik hiermee begon, wilde ik eerst precies weten wat er aan de hand is met stroperij en de aanpak daarvan. Ik reisde naar Zuidoost-Azië, Midden-Amerika en Afrika en kwam erachter hoe complex het probleem is. Aanvankelijk had ik veel ideeën over hoe ik het anders zou aanpakken, maar ik ontdekte dat negentig procent van de rangers heel goed weet wat ze doet. Anti-stroperij is slechts een deel van hun werk. Ze zijn ook heel goed in het observeren van wilde dieren en ze hebben een de-escalerende rol in de gemeenschappen waarvan ze zelf deel uitmaken. Vaak gaan hun kinderen naar dezelfde school als die van de stropers. Door die directe link kunnen ze draagvlak voor natuurbescherming in de lokale gemeenschappen creëren.’

Wat is jouw belangrijkste les geweest?

‘Ik heb geleerd om eerst te luisteren naar wat de rangers te zeggen hebben. Pas daarna stel ik vragen. Wat is er aan de hand? Waar loop je tegenaan? Hoe zouden we dat probleem kunnen oplossen? Vervolgens bedenken we samen welke mogelijkheden er zijn. Omdat ze zelf meedenken en hun eigen ervaring kunnen gebruiken, ontstaat een gevoel van trots. Het geeft een enorme kick als ik rangers boven zichzelf zie uitstijgen. Daar doe ik het voor.’

Word je in Afrika weleens als betweterige westerling gezien?

'Daar merk ik niks van. Uiteindelijk word ik beoordeeld op mijn daden. Als oud-marinier kan ik me goed inleven in de situatie van rangers. Ik weet wat afzien is, hoe het is om lange tijd van huis te zijn en om in gevaarlijke omstandigheden te verkeren. Dat geeft me street credibility. Daarnaast zijn inleving en vooral goed luisteren heel belangrijk. Rangers nemen aan wat ik vertel. We werken goed samen.’

Merk je bij jullie werk iets van de klimaatverandering?

‘In Kenia regent het niet meer zo regelmatig als vroeger. Wanneer het heel droog is, trekken de dieren naar de randen van de parken om voedsel te zoeken. Ze eten van de velden van de mensen die daar wonen en dat betekent meer mens-dier-conflicten. Rangers krijgen te maken met boeren die hun oogst zijn kwijtgeraakt en wraak nemen op de dieren. Daarnaast neemt de druk van stroperij toe in tijden van droogte. Ook zijn er meer bosbranden. We hebben Australische experts laten komen om de rangers te helpen die branden beter te bestrijden en te voorkomen. Dus ja, klimaatverandering heeft zeker effect op het werk.’

Is je kijk op dieren en de natuur in het algemeen veranderd sinds je dit werk doet?

‘Ze zeggen weleens: hoe meer je leert, hoe minder je weet. En ik leer steeds meer. Dieren zijn net als mensen: ze willen veilig zijn, geen pijn lijden. We weten nog lang niet alles van het intellect in de dierenwereld. Dat olifanten het verschil zien tussen stropers en rangers bijvoorbeeld. En dat ze bij volle maan – wanneer er veel gestroopt wordt – naar het rangerkamp trekken omdat ze weten dat het daar veilig is. Dat ze een zieke olifant naar het kamp brengen, omdat ze weten dat daar voor de zieke gezorgd kan worden. Ik voel me sterk verbonden met de natuur en wil voorkomen dat we nog meer kwijtraken. Ik wil tijdrekken, zodat er nog wildernis over is als de mens zich weer met de natuur verbonden gaat voelen. En dat gaat gebeuren, daarvan ben ik overtuigd.’

Je droomde er ooit van om elke dag fluitend naar je werk te gaan. Is dat gelukt?

‘Niet altijd. Het zijn lange dagen en er ligt ontzettend veel werk. Maar het is de moeite absoluut waard. En achteraan aansluiten in een file olifanten is en blijft geweldig om mee te maken.’

Bio

1975: Geboren in Mönchengladbach, Duitsland 1996: Wordt lid van Korps Mariniers 2014: Verlaat Korps Mariniers 2015: Betrokken bij natuurbeheerprojecten in Thailand, Kenia en Tanzania 2016: Begint samen met zijn partner Dominique Noome stichting Ranger Campus 2017: Start LEAD Ranger-programma, samen met The Thin Green Line Foundation en de International Anti Poaching Foundation 2018: Samen met Dominique verhuisd naar Kenia