Vrouwenpower

Als coördinator van het zoetwaterprogramma van WWF-Zambia heeft Agness Sililo Musutu zich met hart en ziel ingezet om de bouw van een dam in de Luangwa-rivier te stoppen. Haar missie slaagde en de Zambiaanse regering blies de plannen af. ‘Ik heb heel veel gesprekken gevoerd met verschillende belanghebbenden’, blikt Agness terug. ‘Van lodge-eigenaren tot maatschappelijke organisaties. Van traditionele leiders tot leden van de gemeenschap. Zó veel mensen waren tegen de dam; het was echt niet alleen WWF.’

Agness ontmoette mensen van wie de huizen zouden worden weggespoeld als de dam er zou komen. ‘Dat maakte deze strijd voor mij meer dan een campagne.’ Ze werd nóg gemotiveerder toen ze het Luangwa-gebied voor het eerst zelf bezocht. ‘Voordat ik bij WWF ging werken, had ik alleen maar van de rivier gehoord. Toen ik hem eenmaal zag, werd ik verliefd. Het voelt anders dan welk ander landschap dan ook: de sfeer, het gedrag van de rivier en het respect dat de lokale bevolking ervoor heeft. Ze verwijzen naar de Luangwa als een mens. Op dat moment wist ik dat ik mijn uiterste best moest doen om de dam tegen te houden.’

Klaudie Bartelink houdt van avontuur, natuur en in het bijzonder van de zee. Als medeoprichter van stichting Duik de Noordzee Schoon filmt ze onder water de vrijwilligers die scheepswrakken bevrijden van spooknetten. Dat doet ze in de ruige Noordzee, waar de stroming heftig en het zicht vaak beperkt is.

‘We halen oude netten uit het water, want daar raken dieren in verstrikt. Wanneer we zien dat een dier vast zit in vistuig, dan bevrijden we het. Ook nemen we vislood mee naar boven en afval van de MSC Zoe.’

Naast haar werk in de Noordzee filmt en produceert Klaudie documentaires en verhalen. Het is haar missie om de onzichtbare onderwaternatuur te laten zien en er zo voor te zorgen dat die beter beschermd wordt. ‘Mijn camera is een krachtig instrument. Daarmee kan ik verhalen vertellen en invloed uitoefenen.'

‘Als mens op deze aarde heb ik de verantwoordelijkheid om voor de natuur te zorgen’, zegt Husna. Maar voor de maatschappelijk werker uit Noord-Atjeh gaat natuurbescherming zeker niet alleen over bossen en wilde dieren. ‘Het trainen en opleiden van vrouwen is dé sleutel tot duurzame ontwikkeling’, zegt ze. In het strengislamitische deel van Indonesië waar Husna leeft, leert ze vrouwen om voor zichzelf op te komen, onafhankelijker te worden en hun omgeving te beschermen.

Al meer dan vijftien jaar helpt ze vrouwelijke slachtoffers van bijvoorbeeld seksuele intimidatie. Tijdens haar werk kwam Husna steeds meer milieuproblemen tegen met een enorme impact op de lokale bevolking. ‘De sociale problemen hangen hier nauw samen met bedreigingen voor de natuur. Denk aan mijnbouw, illegale ontbossing, conflicten tussen mensen en olifanten en overstromingen.’

Een van de trainingen die Husna aan vrouwen geeft, is het maken van eetbare en cosmetische producten om te verkopen. Bijvoorbeeld van planten op hun erf of kruiden uit de buurt. ‘Als ik vrouwen bijbreng om het bos te beschermen en te gebruiken voor hun inkomen, profiteren zowel de natuur als de mens.'

Als immense bosbranden in 2019 de uitlopers van het Boliviaanse Amazonewoud in de as leggen, staat Vibeke Taceó Toledo op. ‘Ik hou zo veel van de natuur en wil dat mijn kinderen er ook nog van kunnen genieten. Dus kon ik niet toekijken hoe anderen het vuur bestreden. Ik hees mijn rugzak op mijn schouders en ben gaan helpen blussen.’

Dat het gevaarlijk en zwaar zou zijn, wist ze van tevoren. ‘Ik zag vlammen van meer dan dertig meter hoog en de rook en hitte waren ondraaglijk. Ik kon mezelf niet zien, huilde van onmacht en angst.’ Toch was de ervaring ook in positieve zin onvergetelijk. ‘Ik had de leiding over dertig mensen en we deelden alles. We zagen elkaar huilen, hadden honger en dorst, zijn zelfs verdwaald. Maar we hadden ook prachtige momenten samen.

Ik denk dat God ons samenbracht omdat we allemaal hetzelfde gevoel hadden: de liefde voor de natuur.’ Over hoe ze dit zware werk deed, zegt ze: ‘Ik ben opgevoed met de mentaliteit dat ik alles kan wat een man kan. Ik heb niet dezelfde kracht, maar wel de kracht om het op een andere manier te doen. Aan andere vrouwen wil ik meegeven dat er geen grenzen zijn aan wat we kunnen.'

Toen ze tien en twaalf jaar waren, begonnen de Nederlands-Indonesische zusjes Melati en Isabel Wijsen een campagne om hun eiland Bali plasticvrij te krijgen. ‘We zagen steeds meer plastic om ons heen. Niet alleen op Bali, maar ook wereldwijd.

Wie gaat hier iets aan doen, vroegen we ons af? Toen bedachten we dat we zelf konden opstaan!’ Ze richtten de stichting Bye Bye Plastic Bags op. Met succes: in 2019 werden plastic tasjes op Bali mede door hun initiatief verboden.

De zusjes zijn inmiddels internationaal bezig, want Bye Bye Plastic Bags heeft al meer dan 50 teams in 30 landen, allemaal geleid door jongeren. Melati en Isabel spreken op conferenties en hielden zelfs een toespraak bij de VN. ‘Wij laten zien dat kinderen de wereld kunnen veranderen.'