Bankieren voor biodiversiteit

Groene criteria

Dat de economische activiteiten van veel bedrijven een belangrijke oorzaak zijn van biodiversiteitsverlies, is niet zo vreemd. Maar dat de sleutel tot bescherming voor een flink deel kan liggen bij financiële instellingen, is een stuk verrassender. WWF werkt al tien jaar samen met de financiële sector aan green finance. Oftewel: via financiële instrumenten de natuur beschermen en duurzaamheid stimuleren.

‘De financiële sector staat in zekere zin aan de basis van ons economisch systeem’, zegt Nicolas Poolen, adviseur Green Finance bij WWF-Nederland. ‘Met investeringen, de beleggingen die ze aanbieden en kredietverlening hebben banken invloed op welke economische activiteiten plaatsvinden.’ Die invloed erkennen de banken, zegt Rabobanks directeur Duurzaamheid & Klimaat Bas Rüter. ‘Banken kunnen economische activiteiten sturen. Als banken groene criteria hanteren bij kredietverlening, dan stimuleren ze bedrijven die kant op te bewegen.’ Samen met WWF werkt Rabobank aan meerdere green finance-projecten, zoals watermanagement in India en verduurzaming van zalmkwekerijen in Chili en melkveehouderijen in Nederland. 

Biodiversiteitsbelofte

Nederlandse financiële instellingen vormen de voorhoede van de Finance for Biodiversity Pledge. Dat is een belofte – eind 2020 gedaan – om bescherming en herstel van biodiversiteit leidend te maken in de activiteiten van de financiële sector. Inmiddels zijn 84 banken, verzekeraars en vermogensbeheerders uit de hele wereld aangesloten en er komen nog steeds nieuwe ondertekenaars bij.

De aangesloten banken proberen om in de financiële sector meer aandacht te krijgen voor het belang van biodiversiteit. ‘We moedigen regeringsleiders aan om ambitieuze doelen te stellen op het gebied van biodiversiteit tijdens COP15, de VN-conferentie over biodiversiteit die dit jaar plaatsvindt in het Chinese Kunming’, zegt Anne-Marie Bor van de stichting Finance for Biodiversity Pledge. ‘Die conferentie kan een goed startpunt zijn voor wetgevers en toezichthouders om het beschermen van biodiversiteit met regels afdwingbaar te maken. Het is goed dat de financiële sector daarin nu zelf het voortouw neemt.’

500 miljard euro 

Een recent initiatief op het gebied van green finance is de Taskforce on Nature-related Financial Disclosures (TNFD). Non-profitorganisaties als WWF, overheden, wetenschappers, multinationals en financiële instellingen uit de hele wereld nemen deel aan deze werkgroep. Doel is om in 2023 in kaart te kunnen brengen op welke manieren bedrijven afhankelijk zijn van ecosystemen en welke impact hun activiteiten hebben op biodiversiteit.

Dat die afhankelijkheid aanzienlijk is, staat al vast. Vorig jaar rekenden De Nederlandsche Bank en het Planbureau voor de Leefomgeving uit dat Nederlandse financiële instellingen voor meer dan 500 miljard euro financieringen hebben uitstaan aan bedrijven die zeer afhankelijk zijn van ecosysteemdiensten. Denk aan vruchtbare grond, bestuiving van gewassen en waterzuivering. ‘De TNFD gaat een concrete meet- en rapportagemethode opleveren die duidelijk maakt wat de risico’s zijn van verlies van biodiversiteit voor bedrijven en investeerders’, aldus Nicolas Poolen. ‘Zo’n raamwerk levert data op voor de strategische beslissingen en het risicomanagement van bedrijven en hun financiers.’

Hoe moet dit in de praktijk gaan werken? Bankier Bas Rüter: ‘Neem de teelt van soja. Het financieren van bedrijven die daarvoor regenwoud kappen, betekent verlies van biodiversiteit en dat leidt onder meer tot bodemverarming. Als financiers becijferd zien hoe afhankelijk de sojateelt is van een gezond bodemleven, dan zien ze hoe riskant zo’n investering is. Je stopt je geld dan liever in boeren die soja telen in combinatie met bosbouw, waarbij de grond niet uitgeput wordt. Financiers gaan op die manier zien hoe belangrijk ecosystemen zijn voor onze economische activiteiten en welke financiële risico’s ze lopen als de natuur aangetast wordt.’

Risico’s in kaart brengen

Financiële afhankelijkheid, meetmethoden, risicomanagement: dat klinkt allemaal een stuk abstracter dan ‘red de tijger’ of ‘bescherm de koraalriffen’. ‘Green finance richt zich op financiële stromen, maar in de basis gaat het nog steeds om biodiversiteit’, zegt Bas Rüter. ‘Want hoe meer biodiversiteit, des te beter de ecosystemen functioneren waarvan onze economieën afhankelijk zijn.’ 

TNFD borduurt voort op een aanpak die eerder succesvol was om klimaatrisico’s scherp te krijgen. ‘De risico’s van biodiversiteitsverlies zijn wel lastiger te kwantificeren dan klimaatrisico’s’, zegt Rüter. ‘Het gaat om zo veel
interacties tussen levensvormen, die per locatie en seizoen ook weer verschillen. Het duurt nog wel even voor we die echt in financiële modellen kunnen inpassen.’ ‘Het zal in het begin een vrijwillig raamwerk zijn’, aldus Nicolas Poolen. ‘Maar de werkwijze voor klimaatimpact is inmiddels in meerdere landen geïntegreerd in de regelgeving. Wat voor het klimaat al gebeurd is, zijn we nu ook voor biodiversiteit aan het optuigen.’

Natuur in economische modellen

De financiële sector die de natuur wil redden. Bankier Bas Rüter kan zich voorstellen dat enige scepsis daarbij onvermijdelijk is. ‘We hebben de kredietcrisis gehad, we hebben een vertrouwenscrisis gehad. Het is begrijpelijk dat het publiek niet meteen staat te juichen als banken met zoiets aankomen. Maar juist door die crises hebben banken veel geleerd en zijn ze serieus bezig met de verduurzaming van de economie.’

Schuilt er ook een gevaar in het vangen van biodiversiteit in financiële modellen? Natuur wordt via green finance als het ware geabsorbeerd door het economische systeem. Het krijgt een handelswaarde, wat maakt dat je natuur ook kunt verkopen als de prijs maar hoog genoeg is. Rüter: ‘Het uitdrukken van de waarde van natuur in geld heeft zeker iets plats. Uiteraard heeft natuur ook waarde van zichzelf. Maar we moeten praktisch durven zijn. Deze benadering helpt om de natuur een betere positie te geven in ons economisch denken. Ik werk nu als bankier, maar van huis uit ben ik bioloog. Ik vergeet nooit dat we dit doen om onze prachtige planeet te beschermen.’

Voorbij de cijfers

‘De Finance for Biodiversity Pledge gaat over sturen op cijfers, maar we staren ons er niet blind op, zegt Anne-Marie Bor. ‘We bestuderen cijfers om de werkelijkheid daarachter te doorgronden. Wat zijn de oorzaken van biodiversiteitsverlies en hoe kunnen we die aanpakken?’ Nicolas Poolen ziet de economische benadering van natuur vooral als een manier om overheden en bedrijven te overtuigen. ‘Maar we verliezen uiteraard de culturele, de esthetische en de spirituele waarde van natuur niet uit het oog. Ik zie green finance als een aanvullende benadering. Uiteindelijk willen we naar een systeem van economische productie dat in harmonie is met de natuur.’