Groen geleerd, oud gedaan
Tekst: Ernest Marx, beeld: Sicco van Grieken
Als ouder is het belangrijk om je kinderen het goede voorbeeld te geven. Ook als het gaat om een duurzame levensstijl. Maar hoe doe je dat zonder te drammen of constant nee te zeggen? Vier ouders over duurzaamheid en opvoeden.
‘Wij zijn ons er natuurlijk van bewust dat onze voetafdruk groter is dan die van een gezin met één kind. Voordat we kinderen kregen, waren mijn man en ik al veel met duurzaamheid bezig. We hadden ook toen geen auto en aten geen vlees. Met de komst van de kinderen wilden we dat vasthouden en zijn we zelfs nog plantaardiger gaan eten. Daar zijn we trouwens niet heel dogmatisch in. We snappen dat zeker onze tieners buiten de deur weleens iets eten dat niet plantaardig is. Dat is geen probleem. Maar als ze mogen kiezen, merk ik dat ze toch voor de duurzame keuze gaan. Dat is leuk om te zien.’
Hoe geven jullie de kinderen het belang van duurzaamheid mee?
‘Door het goede voorbeeld te geven en vooral heel duidelijk uit te leggen waarom wij de dingen doen zoals we die doen. We zijn zuinig met spullen. We kopen niet veel en wat we kopen, is duurzaam. Als het wat kouder is, trekken we een trui aan in plaats van dat de verwarming meteen op duizend graden gaat. En we douchen regelmatig samen. Vaak staan de kleintjes tegelijk met een van ons onder de douche. Dat is lekker efficiënt. Doordat we kinderen van uiteenlopende leeftijden hebben, spreken de ouderen de jongsten vaak aan op duurzamer gedrag. Dat gaat allemaal heel organisch. Vergeleken met andere gezinnen om ons heen denk ik dat het best meevalt met onze voetafdruk. Wij gaan bijvoorbeeld niet met zeven kinderen in het vliegtuig naar Bali. Zulke dingen zijn voor ons geen optie.’
‘Soms vind ik het schipperen: hoe voed je je kinderen duurzaam op zonder dat hun sociale leven eronder lijdt? Mijn middelste was laatst jarig en voor zijn kinderfeestje wilde ik met ze naar het bos. Ik zag al helemaal voor me dat we samen met een boswachter een mooie paddenstoelenwandeling gingen maken. Ik denk altijd: als kinderen de natuur zien en beleven, snappen ze ook dat die beschermd moet worden. Maar mijn zoon droomde ervan om naar het indoorspeelparadijs te gaan. Dat vind ik lastig. Ik heb mijn principes, maar daar moet zijn kinderfeestje niet onder lijden. We zijn dus naar het speelparadijs gegaan. De boswandeling doen we een andere keer.’
Zijn er momenten waarop je wel op je strepen gaat staan?
‘Er moest natuurlijk uitgedeeld worden op school. Sommige kinderen komen dan met feestpakketten vol plastic versiersels. Mijn zoon wilde dat ook, compleet met plastic speeltjes. Maar zo’n soort traktatie is niet duurzaam en je creëert een sfeer dat het veel geld moet kosten om leuk te zijn. Dus ik zei: “Dat doen we echt niet.” Hij was verdrietig, maar voor mij was dat een grens. Niet dat ik hem vervolgens een bak mandarijnen geef om uit te delen, zoals ik het liefst had gedaan. Dat is voor je kind niet leuk. In plaats daarvan hebben we met servetjes en lolly’s leuke spookjes gemaakt op een kerkhof van brooddeeg. Dat viel bij iedereen hartstikke in de smaak.’
‘Ik ben altijd veel met duurzaamheid bezig geweest. Toen Ellen zwanger was van ons eerste kind, kwam het onderwerp ineens veel hoger op onze prioriteitenlijst te staan. We besloten dat van alle waarden die wij onze kinderen willen bijbrengen, duurzaamheid de allerbelangrijkste is. Na Arthurs geboorte zijn we daar stapje voor stapje in gegroeid. Zo besloten we plantaardig te gaan eten en zijn we inmiddels zo veel mogelijk zelfvoorzienend. Op alle mogelijke vlakken houden we rekening met duurzaamheid. Dat doen we in eerste instantie voor ons gezin, maar we delen alle opgedane kennis ook met anderen. Zonder belerend te zijn of met vingertjes te wijzen.’
Hoe vinden de jongens het om zo duurzaam te leven?
‘Ze zijn ermee opgegroeid. Als we naar de kermis gaan, dan weten ze dat ze in alle attracties mogen. Maar ze snappen ook dat we niet op automaten spelen waar je van die inferieure kermisprijsjes kunt winnen. Ze weten dat zo’n speelgoedpistooltje rommel is en binnen een dag kapot gaat. Maar ze krijgen wel een oliebol, want die zijn vaak veganistisch. Zo proberen we ons altijd te focussen op wat wel kan en niet op wat niet kan. Van anderen krijgen we soms de vraag of het geen enorme opoffering is om altijd maar duurzaam te leven. Juist niet! Hoe meer wij inzetten op duurzaamheid, hoe meer wij dat als een verrijking ervaren. Wij vinden het heel belangrijk om juist dát aan onze kinderen mee te geven.'
‘Ik wil dat Sofie doorheeft dat het echt nodig is dat we beter met de aarde omgaan. Door klimaatverandering is er weinig tijd te verliezen. Ik hoop dat ze de urgentie daarvan meekrijgt, zonder dat ze dat als heel drammerig ervaart. Laatst ben ik samen met haar naar de Klimaatmars gegaan. Het is natuurlijk de vraag wat een vierjarige daarvan oppikt, maar ik wil dat ze voelt dat dit belangrijk is. We waren allebei geschminkt en hebben er een leuk mini-avontuur van gemaakt. Daarnaast vind ik het fijn om te merken dat ze oog heeft voor vogels en andere dieren. Ik wil haar meegeven hoe bijzonder de natuur is.’
Hoe probeer je haar dat verder duidelijk te maken?
‘Ik denk dat het nog iets te vroeg is om alles echt tot haar te laten doordringen. De kleine regeltjes in huis snapt ze al wel: licht uit en deur dicht doen als je een kamer verlaat of afval scheiden. Ze weet ook dat wij geen vlees eten, maar nog niet helemaal waarom. Natuurlijk leg ik haar uit dat er veel bomen worden gekapt voor de vleesproductie en dat we dieren ervoor moeten doden. Dat dringt misschien al een beetje door. Overigens ben ik niet heel rigide hoor. Als ze op een feestje is waar bijvoorbeeld knakworstjes zijn, mag ze die gewoon eten. En als ze straks wat ouder is en toch per se vlees wil, zou ik zelfs overwegen om af en toe biologisch vlees te kopen. Ik wil vooral dat ze goed weet hoe je duurzaam kunt leven en waarom dat zo belangrijk is. Daarna is de keuze aan haar.’
5 tips om duurzaam op te voeden
Hiernaast lees je onze tips om duurzaam op te voeden. Geïnspireerd? Bekijk alle gedragstips.
-
1
Praten én doen
Geef het goede voorbeeld en vertel meteen waarom je doet wat je doet. Neem bijvoorbeeld vaker de fiets of het openbaar vervoer in plaats van de auto en leg
uit dat dit helpt de aarde schoner te houden. Of laat je kind meehelpen bij het scheiden van afval. Vertel erbij waarom papier in de papierbak moet en waarom
het belangrijk is om plastic te scheiden. Je kind zal dit soort gedrag normaal gaan vinden en het overnemen. -
2
Geniet van natuur en dieren
Neem kinderen zo vaak mogelijk mee naar het bos, het strand of een kinderboerderij. Zo geef je ze een positief gevoel over de aarde en leren ze al jong om te genieten van dieren en de natuur.
-
3
Speelgoed lenen
Veel ouders lenen kinderboeken bij de bibliotheek, maar lang niet iedereen is bekend met de speel-o-theek. Daar kun je speelgoed lenen. In de meeste gemeenten is er wel eentje te vinden. Weten waar de dichtstbijzijnde speel-o-theek zit? Kijk op speelotheken.nl.
-
4
Duurzaam sparen
Als je wilt sparen voor je kind, kun je dit het beste doen bij een duurzame bank. Bijvoorbeeld Triodos of ASN. Zo weet je zeker dat het geld van je kind niet naar vervuilende of onethische industrieën gaat. Kinderen blijven ook op latere leeftijd vaak klant van hun eerste bank. Wil je zien welke banken goed of slecht scoren op onderwerpen als dierenwelzijn, klimaatverandering en mensenrechten? Kijk dan op: eerlijkegeldwijzer.nl/bankwijzer.
-
5
Geniet van ervaringen
Sinterklaas- en verjaardagslijstjes staan meestal vol met speelgoed en hebbedingetjes. Maar mooie herinneringen zijn op termijn een stuk waardevoller dan weer een nieuw speeltje dat vergeten in de speelgoedmand achterblijft. Met het oog op consuminderen is het goed om kinderen te stimuleren om ten minste één activiteit op hun verlanglijstje te zetten, zoals samen een dagje naar het strand of de bioscoop.