De toekomst is van hout
Een miljoen huizen bouwen én veel minder CO2 uitstoten, hoe doe je dat? Door natuurvriendelijker te bouwen! Tekst: Jaap Backx
Nederland staat voor een even grote als paradoxale opgave. Om de druk op de woningmarkt te verlichten, liggen plannen klaar om een miljoen huizen te bouwen. Tegelijkertijd moeten we veel minder CO2 uitstoten om de klimaatdoelen te halen.
Die twee ambities gaan lastig samen als je bedenkt dat de huidige woningbouw goed is voor zo’n 10% van onze jaarlijkse uitstoot. Dat komt voor een groot deel door de vervuilende grondstoffen die het hart vormen van onze gebouwde omgeving: beton, steen en staal.
Zo is ongeveer 8% van de CO2-uitstoot ter wereld te herleiden tot beton. Door meer gebruik te maken van natuurlijke materialen, vooral van duurzaam geproduceerd hout, kun je klimaatvriendelijker bouwen.
Is houtbouw wel zo duurzaam?
Hout is zo’n beetje het enige bouwmateriaal dat zichzelf reproduceert. Bomen halen CO2 uit de atmosfeer en slaan dat op in hun stammen. Het grootste deel blijft in het hout gevangen zolang het in gebruik blijft. Oftewel: met hout maak je gebouwen die langdurig CO2 opslaan. Extra voordeel is dat je houten producten vrij makkelijk een tweede leven kunt geven. Bovendien zijn er relatief weinig fossiele brandstoffen nodig om bomen te kappen, vervoeren en bewerken.
Om een houtrevolutie in de bouw mogelijk te maken, hebben we ontzettend veel bomen nodig. Met verantwoorde bosbouw en boslandbouw hoeft dat niet tot ontbossing te leiden. Je kapt selectief met behoud van biodiversiteit en plant in grotere hoeveelheid terug. Door hout een hoogwaardige functie te geven – nu belanden bomen vaak in papierpulp – zijn duurzaam beheerde bossen een interessant verdienmodel.
6 x bouwen met hout
-
1
Sterk kruislaaghout
Houtbouw is niet alleen klimaatvriendelijker, het kan zich ook in kracht en veiligheid meten met beton. Dat komt door de ontwikkeling van kruislaaghout. Met deze dikke panelen van verlijmd naaldhout kun je zonder problemen plafonds en wanden overspannen.
-
2
Makkelijk en snel
Hout is eenvoudiger te bewerken, te demonteren en aan te passen dan beton, cement en staal. Bovendien bouw je er veel sneller mee. De acht verdiepingen mét hotelkamers van Hotel Jakarta werden in achttien dagen gestapeld.
-
3
Prefab
Een houten gebouw wordt vrijwel helemaal gemaakt in de fabriekshal in plaats van op een bouwplaats. Omdat hout veel lichter is dan beton, kun je het makkelijker vervoeren. Dat scheelt overlast, stikstofuitstoot en transportbewegingen.
-
4
Beter binnenklimaat
Hout heeft een positief effect op het binnenklimaat, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. De luchtvochtigheid is stabieler dan bij beton of steen, woonruimtes voelen comfortabeler aan en bewoners ervaren minder stress.
-
5
Binnenkort goedkoper
Een houten gebouw neerzetten is nu nog duurder, maar volgens deskundigen is het evident dat hout uiteindelijk goedkoper gaat worden dan beton. Beton- en staalproductie vreten immers steeds schaarser wordende grondstoffen en vergen veel fossiele brandstoffen.
-
6
Beter bosbeheer?
De bouw kan in potentie een bijdrage leveren aan verbetering van duurzaam bosbeheer. Wanneer we in Nederland een deel van ons landbouwareaal in bos omzetten, kunnen we de bouwsector bedienen en tegelijkertijd het CO2-, stikstof- en fijnstofprobleem aanpakken.
Wat doen we eraan?
Grote bouwprojecten zijn in Nederland standaard in beton gegoten. Toch zijn er lichtpuntjes. Zoals het Amsterdamse Hotel Jakarta, dat vrijwel helemaal is gemaakt van massief kruislaaghout. En als het aan de gemeente Amsterdam ligt, is vanaf 2025 een op de vijf nieuwe huizen gemaakt van hout. Ook Startblock timmert flink aan de weg. Dit bedrijf maakt duurzame en betaalbare houten woningen voor het snelgroeiende aantal kleinere huishoudens.
De voordelen van hout beginnen steeds meer door te dringen bij bouwend Nederland. Een groep van tweehonderd bouwbedrijven, projectontwikkelaars en architecten deed begin dit jaar een oproep aan de minister van Binnenlandse Zaken. In het manifest "Een eerlijk speelveld voor een duurzamer Nederland" stellen ze dat de gebruikte rekensommen om de milieuprestatie van een gebouw te bepalen oneerlijk zijn.
De opslag van C02 wordt niet in de berekeningen meegenomen en dat is nu juist de kracht van hout. Om als sector te kunnen verduurzamen, zal de politiek de regels moeten veranderen, zo vinden de ondertekenaars.
Gelukkig zijn er in Den Haag ook stemmen die pleiten voor meer houtbouw. D66 heeft de regering gevraagd in kaart te brengen wat de bijdrage van hout kan zijn voor het woningtekort, de klimaatverandering en het stikstofprobleem. En GroenLinks zette met een motie in op bevordering van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout.
Volgens experts is de rol van de overheid vooral in deze transitiefase cruciaal. Vergelijk het met elektrisch rijden: een beleidsmatig duwtje in de rug kan duurzame ontwikkelingen flink versnellen.
Documentaire Houtbouwers
Meer weten over houtbouw? Kijk dan de documentaire Houtbouwers van VPRO’s Tegenlicht.