Als kind greep Samson elke kans om naar het strand te gaan. Toen hij begon met vissen, was hij verbaasd over de hoeveelheid vis die hij ving. Het was zo winstgevend dat hij na de zesde klas besloot te stoppen met school om al zijn tijd aan vissen te besteden. ‘In die periode was het makkelijk om als visser de kost te verdienen. Er visten niet zo veel mensen als nu en er was veel vis. Na een uurtje of twee kwamen we terug met volle pirogues (kleine,  traditionele vissersboten red.).’

Zorgen voor de zee

Dat is nu wel anders. Steeds meer boeren komen naar de kust om als visser de kost te verdienen. Ze zoeken naar manieren om zichzelf te onderhouden, omdat hun land door klimaatverandering niet meer dezelfde hoeveelheid gewassen oplevert als vroeger. Samson: ‘Ze wisten dat dit gebied rijke koraalriffen heeft en dat het water wemelde van de vissen. Op een gegeven moment visten te veel mensen op een niet-duurzame manier. Het gevolg: overbevissing en schade aan het koraal. Vissers gaven elkaar de schuld van het gebrek aan voedsel, maar niemand leek de oorzaak te zien.’ Samsons gemeenschap ging met WWF-Madagaskar samenwerken om de visserij te verduurzamen. In het begin veranderde er niet veel, maar na een tijdje merkten vissers dat ze weer meer en ook grotere vissen vingen. Toen Samson deze positieve verandering zag, realiseerde hij zich dat hij duurzame visserij moest gaan promoten. ‘Ik besefte dat we voor de zee moeten zorgen, omdat de zee ook voor ons zorgt.’ Hij begon aan anderen uit te leggen hoe het rif werkt en hoe de vissers hun werk- en leefomgeving in stand kunnen houden met beter beheer en nieuwe technologieën. Samen hebben ze regels opgesteld, zoals een verbod op de vangst van jonge vis. Ook schadelijk vistuig – zoals netten die de riffen beschadigen – werd verboden. 

Onafhankelijkheid

‘Vissers uit omliggende kustdorpen komen ook naar ons gebied’, zegt Samson. ‘Sommigen gebruiken illegale vistechnieken, zoals kunstlicht ‘s nachts. Om dat te voorkomen, is het belangrijk om zo veel mogelijk mensen te betrekken bij de verduurzaming van de visserij.’ Hoewel hij blij is met de steun van organisaties en instellingen, zou Samson graag zien dat zijn gemeenschap onafhankelijker wordt in het beheer van het gebied. Daarom moeten ze volgens hem hun kennis van regelgeving vergroten en hun samenwerking met het ministerie van Visserij verbeteren. ‘Het medebeheer van onze zee en de hulpbronnen die we uit de zee halen is heel belangrijk. Als gemeenschap moeten we leren hoe we onze zee gezond houden. We moeten ervoor zorgen dat iedereen zich aan de regels houdt. Dat is in het belang van ons allemaal.’

Iedereen kan helpen

‘Zelfregulerende kustgemeenschappen zijn cruciaal voor de bescherming van de zee van Madagaskar’, zegt Mialisoa Raharimanana van WWF-Madagaskar. ‘De mensen zijn afhankelijk van de visserij en het merendeel van de vangst wordt nationaal en internationaal verkocht. Dat betekent dat duurzame visserij – een direct resultaat van het harde werk van mensen als Samson – bijdraagt aan de consumptie van duurzaam gevangen vis en octopus in verschillende delen van de wereld. Om de impact van ons lokale werk te vergroten, zouden kustgemeenschappen wereldwijd op deze manier moeten werken. En zouden consumenten moeten kiezen voor duurzame vis-, schaal- en schelpdierproducten. Zo helpen we allemaal mee aan een verantwoord gebruik van de zee.’

In 2013 daalde de visstand in deze regio drastisch. Dat had te maken met illegale visserij. ‘Vroeger vingen we genoeg vis om geld te sparen, sindsdien leven we van dag tot dag’, zegt Ernestine Perline. ‘De mensen zijn  gefrustreerd door de teruglopende vangsten. Ze worden snel boos en  sommigen zijn zelfs gaan stelen.’

Toch gelooft Ernestine in haar gemeenschap. ‘Ondanks de tegenslagen ben ik nooit gestopt met het organiseren van bijeenkomsten. Ik wil mensen bewustmaken van het belang van samenwerken en een duurzaam beheer van onze kustgebieden. Tijdens deze bijeenkomsten benadruk ik altijd het belang van de zee voor ons voortbestaan. En van de naleving van de visserijwetten die ons daarbij helpen. Veel mensen in de gemeenschap beseffen daardoor dat duurzame visserij ons weer toekomst geeft.’

Goede opleiding

‘We zijn op de goede weg wat betreft gedragsverandering’, zegt Ernestine. ‘Toch is het belangrijk dat de partners die ons helpen, zoals WWF, met ons blijven samenwerken totdat we de visserij weer zelfstandig kunnen beheren. Dan kan alleen als de gemeenschap goed is opgeleid en verschillende manieren heeft om inkomsten te genereren. Daarom zijn we begonnen om meer mensen in de gemeenschap te leren lezen. De partnerorganisaties helpen ons bij het opzetten van beheerplannen en bij visserijmaterialen die duurzamer zijn, zodat wij ermee aan de slag kunnen.’

Sleutelrol

Ernestine werkt samen met WWF-Madagaskar aan duurzame kustvisserij. Het project biedt hulp aan lokale gemeenschappen die wonen en vissen in de buurt van de nationale parken van het land. ‘Ernestines dorp is alleen via de zee bereikbaar, daarom heeft zij een sleutelrol in de communicatie met de rest van de gemeenschappen’, zegt Mialisoa Raharimanana. ‘Ze helpt bij de verduurzaming van de lokale visserij en het behoud en herstel van de natuur, zoals koraalriffen en mangroves langs de kust. Deze riffen en kustbossen zijn niet alleen de kraamkamers voor vissen, maar beschermen de kust ook als natuurlijke golfbrekers tegen de invloeden van extreem weer.’