Groene bril: Voedselverspilling
Tekst: Jaap Backx en Corné van Dooren
Wat is het probleem?
Onze voedselproductie legt beslag op gigantisch veel natuurlijke hulpbronnen, zoals zoet water, grond en energie. Ook is zij een belangrijke aanjager van de opwarming van de aarde. Dat maakt de uitkomsten van een recent Brits WWF-rapport extra zorgwekkend: het onderzoek laat zien dat wereldwijd ongeveer 40 procent van al het geproduceerde voedsel verloren gaat. Met een voedselketen die preciezer produceert en door verspillingsloos te gaan consumeren, worden de klimaatdoelstellingen een stuk haalbaarder. Daarnaast zouden we zonder verspilling zo’n 28 procent minder landbouwgrond nodig hebben. Minder landbouwgrond betekent minder ontbossing en meer ruimte voor natuur.
Hoe erg is het?
In Nederland verspillen we jaarlijks twee miljard kilo goed eten. Dat is een file vrachtwagens met voedsel van Utrecht tot Barcelona. Hartstikke zonde natuurlijk. Van het product, maar ook van alle grondstoffen en energie die zijn gebruikt om het te maken. Hoewel verspilling overal in de voedselketen plaatsvindt, nemen consumenten het grootste deel voor hun rekening (tussen de 23 en 32 procent). Dat is extra wrang als je weet dat de negatieve milieueffecten stijgen naarmate je voedsel op een later moment weggooit. Dan is er immers ook energie gestoken in productie, transport, verwerking en verpakking.
Wat doen we eraan?
Nederland heeft – net als andere landen – de ambitie om de voedselverspilling in 2030 te halveren ten opzichte van 2015. Bedrijven en publieke organisaties hebben daarvoor hun krachten gebundeld in een platform dat een duurzamer en meer circulair voedselsysteem nastreeft en stimuleert: Samen Tegen Voedselverspilling.
Een deel van het verspillingsprobleem is op te lossen met technologie. Een voorbeeld is het horecasysteem van start-up Orbisk. Met een slimme camera en weegschaal registreert het welk eten een restaurant weggooit en hoeveel. Op basis van de data-analyse kan een gemiddeld restaurant 4000 tot 5000 kilo aan voedselafval per jaar voorkomen.
Ook in supermarkten zie je steeds meer initiatieven om verspilling tegen te gaan. Zoals dry misting, een watervernevelingsysteem dat groente en fruit langer vers houdt. Of het afprijzen van producten op basis van de houdbaarheidsdatum: hoe korter de houdbaarheid, hoe hoger de korting. Op die manier wordt verspilling voorkomen en is het voor consumenten ook financieel interessant.
Wat kan jij doen?
Naast innovatie is gedragsverandering onmisbaar. Per persoon gooien we in Nederland elk jaar 34 kilo eten weg en gaat er 45 liter drinken door de gootsteen. Vaak gebeurt dat onopgemerkt en blijkt voedselverspilling thuis best makkelijk te voorkomen. Om je te helpen zijn er handige apps. Zo geeft de Verspillingsvrije coach van Milieu Centraal tips op maat. En in de Too Good To Go-app bieden hotels, restaurants en supermarkten in de buurt niet-verkocht eten aan voor een voordelige prijs.
-
1
Maak een boodschappenlijstje
Het helpt om eerst te kijken wat je in huis hebt en te bedenken wat je de komende dagen wilt eten. Met een lijstje doe je efficiënter boodschappen en voorkom je impulsaankopen (die vaak ook ongezond en duur zijn).
-
2
Kook op maat
Gebruik een weegschaal of maatbeker om af te meten wat je nodig hebt. Vooral bij pasta, rijst en couscous is dat slim om te doen. Deze producten zetten uit tijdens het koken, waardoor je snel te veel maakt.
-
3
Bewaar op de goede manier
Sommige groenten en fruit blijven langer goed in de groentela van je koelkast. Andere kun je juist beter buiten de koelkast bewaren. En brood stop je het best meteen in de vriezer. Op voedingscentrum.nl staat een ‘bewaarwijzer’ die per product advies geeft.
-
4
Let op de houdbaarheid
Goed omgaan met houdbaarheidsdata kan voedselverspilling voorkomen. Bederfelijke producten krijgen een ‘TGT-datum’ (te gebruiken tot). Daarna is het niet veilig meer om ze te gebruiken. Gebruik of vries ze in voor of op de datum. De ‘THT-datum’ (ten minste houdbaar tot) staat op producten die niet snel bederven. Na de datum kan de kwaliteit achteruitgaan, maar het product is wel veilig. Tip: kijk, ruik en proef of het nog lekker is.
-
5
Haal meer uit restjes en kliekjes
Met overgebleven ingrediënten en restjes van maaltijden kun je lekkere hapjes en bijgerechten maken. Heb je iets over? Zoek daar dan een (online) recept bij. Of gebruik je creativiteit en maak typische 'restjesgerechten’ als soep, salades, eiergerechten of roerbakschotels.
-
6
Vraag naar een doggybag
Steeds meer restaurants bieden een doggybag aan: een bakje of zakje waarin je resterend voedsel van je maaltijd kunt meenemen naar huis. Zo voorkom je verspilling en kun je dubbel genieten.