Heilig en bedreigd
Tekst: Sabine Bos en Ellen de Wolf
Over de hele wereld vind je volken die bepaalde dieren vereren. Die sterke en vaak eeuwenoude band zorgt ervoor dat mensen deze soorten en hun leefgebied beschermen. Toch staan sommige heilige dieren op de Rode Lijst.
Bedreigde voorvaders
Bewoners van Malebo in de Democratische Republiek Congo beschouwen bonobo’s als hun voorvaders. Niet zo vreemd, want ons DNA en dat van deze mensapen komt voor 98,7% overeen. Zo’n vijftien jaar geleden vroegen de inwoners van Malebo het Wereld Natuur Fonds om hulp. Ze wilden de bedreigingen aanpakken waarmee de bonobo te maken heeft, zoals houtkap en stroperij. Gezamenlijk werd er een programma rondom de mensapen opgezet, waardoor gemeenschappen nu inkomsten genereren uit ecotoerisme. Daardoor wordt het extra aantrekkelijk om de heilige apen te beschermen.
© Karine Aigner / WWF-US
Dol op dolfijnen
De irrawaddydolfijn leeft in Zuidoost-Azië, zowel in het zoute water langs de kusten als in het zoete water van onder andere de irrawaddyrivier in Myanmar. Het dier wordt door lokale volkeren als heilig beschouwd. Vissers uit de Maleisische deelstaat Sarawak op het eiland Borneo vertellen dat ze hulp krijgen van de dieren bij hun zoektocht naar vis. Ook zorgen de dolfijnen voor afleiding tijdens lange dagen op zee en zouden ze bescherming bieden en zelfs mensen hebben gered. De vissers beschermen de dieren op hun beurt door ze zo veel mogelijk met rust te laten en te voorkomen dat ze als bijvangst in netten belanden. Ecotoerisme brengt bovendien lokale welvaart, omdat mensen graag dolfijnen spotten.
© naturepl.com / Roland Seitre / WWF
Japanse Geluksvogels
Kraanvogels brengen geluk, geloven ze in Japan. De Grus japonensis staat in het land van de rijzende zon symbool voor een lang leven. Als je duizend papieren kraanvogels vouwt, gaan je gezondheidswensen in vervulling. Ondanks de krachten die aan hem worden toegeschreven, was de sierlijke vogel in de vorige eeuw in Japan bijna uitgestorven. In 1924 werd een aantal vogels op Hokkaido ontdekt. De lokale bevolking is de dieren gaan beschermen en nu leven op het Japanse eiland zo’n 600 tot 700 exemplaren. Dat is een flink deel van de ongeveer 1830 Japanse kraanvogels die er wereldwijd nog zijn.
Bovennatuurlijke bijen
De Melipona beecheii speelde een belangrijke rol in de oude Mayacultuur, die zelfs een aparte god van deze bij kende. Moderne Maya’s houden de soort, die geen angel heeft, nog steeds in hun dorpen op het Mexicaanse schiereiland Yucatán. Volgens hen beschikken deze bijen over bovennatuurlijke gaven. Ook spelen ze een belangrijke rol in de bestuiving omdat ze, in tegenstelling tot honingbijen, heel selectief zijn in hun gewaskeuze. Hun schaarse honing wordt met de grootste zorg ritueel geoogst en shamanen gebruiken het als medicijn. En wanneer een bij sterft, rollen imkers hem in een blad en begraven ze het diertje. De inheemse Maya’s identificeren zich met de kwetsbaarheid van de ernstig bedreigde Melipona beecheii en spelen een belangrijke rol in de bescherming van de soort.
Eeuwenoud verbond
De tijger speelt een belangrijke rol in het leven van bewoners van Sumatra. De dieren worden op het Indonesische eiland beschouwd als voorouders. Het zijn goddelijke wezens waarmee de mens een verbond heeft gesloten. Het bos is van de tijgers, het dorp van de mensen. Mensen die de regels van het dorp overtreden (denk aan diefstal of overspel), kunnen volgens oude verhalen als straf door een tijger worden aangevallen. En alleen wanneer dat gebeurt, heeft de mens het recht die tijger te doden. Dit mens-tijgerverbond heeft heel lang het dier beschermd, maar toch staat de Sumatraanse tijger als ernstig bedreigd te boek.
© Alain Compost / WWF