Mariel Kolmschot/Flair

Het systeem moet op de schop Interview Lale Gül

Tekst: Nathalie van Koot

Door haar bestsellerroman Ik ga leven werd Lale Gül (23) dit jaar opeens een bekende Nederlander. Ze valt op vanwege haar scherpe blik en houdt de samenleving een spiegel voor. Ook over onderwerpen als klimaatverandering en ontbossing. Wat drijft haar?

Ondanks de vele bedreigingen na het verschijnen van haar debuutroman over het streng-islamitische milieu waarin ze is opgegroeid, ontmoeten we elkaar ‘in het wild’ in een cafeetje in Amsterdam. Nog voordat we een woord kunnen wisselen, hangt een redacteur van een talkshow aan de lijn. ‘Ik heb vanochtend mijn eerste gedichtenbundel naar mijn uitgever gestuurd’, zegt Lale even later met enige trots terwijl ze haar mobiel op stil zet. ‘Een van de gedichten gaat over ontbossing. Dat gaat me zo aan het hart, dat ik erover móét schrijven. Ook in mijn eerste boek heb ik het aangekaart.’

 

Ze vertelt dat ze onlangs nog heeft gewandeld in de bossen in de buurt van Wijhe in Overijssel en dat daar nu bijna alle bomen zijn gekapt. ‘Dat ziet er zo vreselijk uit! We hebben al zo weinig natuur in Nederland. Ik vind het sowieso idioot hoe we met de aarde omgaan.’ Haar zorgen over de toekomst gaan zo ver dat zij en haar vriendinnen van dezelfde leeftijd zich hardop afvragen of je nog wel een kind op deze wereld moet willen zetten. Ik heb het er laatst ook met mijn vriend over gehad, maar ik ben er nog niet uit.’

 

Met haar ouders, broer en zusje ging Lale tot haar negentiende elke zomer met de auto naar het afgelegen dorp Kümbet in Turkije, waar haar familie oorspronkelijk vandaan komt. Naar andere landen op vakantie gaan, deden ze niet. ‘Die vakanties op het Turkse platteland waren voor een stadsmeisje als ik wel heel erg back to basic. Als tiener vond ik alles eng. Naar buiten moeten om naar de wc te gaan. Overal slangen, ratten en insecten. ’s Nachts zag je geen hand voor ogen, want het is daar pikkedonker. Ik hou van de natuur en Turkije is een prachtig land, maar dat ging mij toch wel te ver.’ Ze lacht even en voegt er dan aan toe: ‘Er is ook geen wifi en ik kan echt niet zonder mijn telefoon.’

 

Ze vindt het gek dat we makkelijk de hele wereld over kunnen reizen omdat vliegtickets nauwelijks geld kosten. Eerder dit jaar werd ze uitgenodigd om voor een fotoshoot naar Venetië te vliegen. Het was een van haar eerste trips buiten Nederland en Turkije. ‘Ik heb wel even getwijfeld om alleen daarvoor met het vliegtuig te reizen, maar ik heb het toch gedaan omdat ik het belangrijk vind om het podium te pakken om mijn verhaal te vertellen. Het beste zou zijn als je binnen Europa de keus gewoon niet zou hebben om met het vliegtuig te gaan. Die fotoshoot hadden we ook prima in Nederland kunnen doen. Ik ga bijvoorbeeld heel graag naar het strand, in Kijkduin of Scheveningen. Ik hou enorm van de stad, maar zonder groen en ruimte zou ik niet kunnen.’ Ze kijkt peinzend naar buiten en vervolgt: ‘Wat voor vliegreizen geldt, gaat ook op voor vlees eten. Dat is zo absurd goedkoop. Waarom toch?’ Ze ziet geen oplossing in het rücksichtslos de veestapel halveren, zoals sommige politieke partijen willen. ‘We moeten boeren helpen met omschakelen of omscholen. De prijzen voor melk en vlees moeten hoe dan ook omhoog. Het is niet anders. En die vleesvervangers zijn ook hartstikke lekker.’ 

 

Ze ziet in dat er een grote groep mensen is die je niet zomaar gaat overtuigen om duurzamer te leven. Die moeten gewoon eigenlijk geen keus hebben vindt Lale. ‘Neem mijn broer. Hij is student en heeft een ov-jaarkaart. Maar hij gaat liever met de auto overal naartoe, want dat is veel chiller. Ik zeg daar wel wat van, ook al weet ik dat ik hem niet ga overtuigen.’ Op de vraag wie invloed op haar denken heeft gehad, noemt ze zonder aarzelen haar leraren van de middelbare school. ‘We keken in de brugklas naar An Inconvenient Truth. Die documentaire van Al Gore maakte niet op al mijn klasgenoten indruk, maar ik was er helemaal stil van. Hij heeft me echt aan het denken gezet.’

Mariel Kolmschot/Flair

Bio

1997 Geboren in Amsterdam-West

2018 Studeert Nederlands aan de Vrije Universiteit Amsterdam

2021 Debuutroman Ik ga leven verschijnt bij uitgeverij Prometheus

2021 De vertaling van Ik ga leven verschijnt in Frans en Duits

2021 Wekelijkse column in Het Parool en tijdelijk columnist Algemeen Dagblad

2021 Werkt momenteel aan een dichtbundel en haar tweede boek

 

In haar columns voor kranten snijdt ze bewust onderwerpen als klimaatverandering en dierenwelzijn aan, omdat ze hoopt dat haar lezers erover gaan nadenken. Aan de andere kant vindt ze ook dat we het stadium van bewustwording inmiddels wel voorbij zijn. 'Niemand kan nog zeggen dat hij of zij niet weet dat ons gedrag gevolgen heeft. We leven op een soort tijdbom en we moeten de klimaatcrisis snel en mondiaal aanpakken. Jij en ik kunnen dit niet alleen. Het systeem moet op de schop. Daar ben ik van overtuigd.’

Een gedicht uit Lale's bundel:

Slechte dingen
We staan erbij en kijken ernaar
Als de basis gevormd wordt
We blijven kijken
Als het onszelf niet raakt
We blijven kijken
Als de daders uit ons midden komen
We steunen het
Als het onszelf ten goede komt
We steunen niet
Degenen die ertegen strijden
Alles wordt maar ontbost
We willen
Dat het zichzelf oplost
Niet beseffende
Dat het straks ons allen kost