‘De natuur staat onder druk, dus het is logisch dat je haar beschermt. Maar wij

vinden het ook belangrijk om te laten zien wat de natuur zelf kan. De natuur heeft bijvoorbeeld zijn eigen opruimers: kevers, wouwen en andere aaseters eten dode dieren.Ommensendaarmeevertrouwdtemaken,leggenwij grotekadavers,bijvoorbeeldvanaangeredenwild,teruginde natuur. Het fascineert mensen om te zien wat er dan gebeurt. Op dit moment is maar één procent van Nederland aan te merken als wilde natuur. En wild betekent dan eigenlijk: met heel weinig beheer. Want je moet altijd iéts doen. Een goed voorbeeld is de Millingerwaard bij Nijmegen. Vroeger had je daar landbouw, nu is het een wild natuurgebied. Dat gebeurt niet zomaar. Er zijn geulen gegraven en belangrijke soorten – zoals grazers – zijn teruggebracht. Er is eerst flink ingegrepen en pas daarna hebben we de natuur zo veel mogelijk losgelaten. Dat is trouwens veel goedkoper dan beheren, want je doet vooral dingen niet. Toch vinden Nederlanders het moeilijk.Wij beschouwen de natuur als iets dat maakbaar is. Of als een zieke patiënt die verzorging nodig heeft. De kracht die de natuur in zo’n Millingerwaard laat zien, maakt ons hopelijk wat optimistischer.

‘Het is geen kwestie van of-of, maar van en-en. Nederland kenteenbreedspectrumaanlandschappen.Vandewildernis op de Oosterkwelder op Schiermonnikoog tot de extreem gereguleerde steden. Daartussen zitten onder meer het agrarisch landschap, het half-natuurlijke landschap met heidevelden, hakhoutbosjes en bloemrijke hooilanden. Elk van deze landschappen verdient een plaats. Ik ben voor het ontwikkelen van nieuwe wildernis. Als je menselijk ingrijpen uitschakelt, kunnen er mooie dingen ontstaan. De Biesbosch bracht de visarend terug, het Fochteloërveen de kraanvogel en de Oostvaardersplassen de zeearend. Voorwaarde om nieuwe wildernis te laten slagen, is dat er genoeg ruimte is. In feite is de belangrijkste taak van natuurbescherming om allesoortengenoegruimtetegeven.Nederlandbrengtheter wat dat betreft slecht af.Volgens internationale normen gun je zeventien procent van je land aan de natuur. Wij komen maar tot dertien procent. We moeten ons areaal echt gaan uitbreiden.'

‘Ik zou de natuur graag wat wilder zien. Niet overal hoor. In een dichtbevolkt land als Nederland moeten we de ruimte zoveel mogelijk delen en mensen moeten ook kunnen recreëren. Maar veel gebieden die nu worden beheerd, kunnen zich heel goed zelf redden. Als je de natuur laat verwilderen, kan het ecosysteem zich herstellen. Dat wil zeggen: op een natuurlijke manier en niet volgens een door mensen bedacht model. Een paar jaar geleden liep ik door het Woud van Białowieża in Polen, het laatste oerbos van Europa. Bomen mogen er echt oud worden en omgevallen exemplaren blijven liggen. Magisch! Je bent er heel erg in contact met de natuur. Als je in Białowieża om je heen kijkt, realiseerjejepasgoeddatweinNederlandgeenechtebossen meer kennen. De Millingerwaard bij Nijmegen is een goed voorbeeld van verwilderde natuur. Het gebied is helemaal aan zichzelf overgelaten en recreanten mogen er gewoon doorheen banjeren. Dan zie je dat dingen zichzelf regelen. Er ontstaanpadenombramenstruikenheenendiepadenlopen een jaar later misschien weer anders. Het is allemaal net wat avontuurlijker.’

‘Ik ben het niet eens met de stelling. De vraag is namelijk: hebben we in Nederland nog echte natuur? Het groen dat we vaak als natuur ervaren, is in feite cultuur. Dus door mensen aangelegd.IndichtbevolktNederlandkunnenwenietzonder enige vorm van natuurbeheer. Al is het maar gras maaien. Of dennetjes uittrekken om stuifzand te behouden. In feite maken we de natuur zoals we haar willen zien. Er zijn nog maar weinig plekken waar wild echt vrij kan rondlopen. De Hoge Veluwe is een prachtig park, maar wel met hekken en opzichters. Als je de natuur wilt behouden, brengt dat zorgplicht met zich mee. Op de Veluwe gaat dat goed, in de Oostvaardersplassen niet. Als je dieren achter een hek zet, mag je ze niet aan hun lot overlaten. Wij zijn voor balans. Alle soorten verdienen een plek, maar een te veel aan dieren geeft conflicten. Dan breken er ziektes uit of sterven dieren door voedselschaarste. Of ontstaan er aanrijdingen in het verkeer of botsingen tussen vogels en vliegtuigen. Goed evenwicht vraagt om tijdig ingrijpen.’